Bağlama Kursu Ankara
Bağlama ya da saz Türk Halk Müziğinde yaygın olarak kullanılan telli bir çalgı türüdür. Yörelere ve boyutlarına göre değişik isimlerle tanınır. kopuz, cura, saz, çöğür, dombra, ikitelli, tanbura, tar, v.b. Kullanılan tekniğe göre mızrap veya parmaklar ile çalınır. Parmaklarla çalma tekniğine şelpe ve dövme denir. Genellikle altta iki çelik ile bir sırma bam, ortada iki çelik ve üstte bir çelik ile bir sırma bam teli olmak üzere toplam 7 tellidir.
Bağlama, kullanım amaçlarına göre farklı tür ve boylarda çalınmaktadır. Günümüzde genellikle aşağıdaki türlerle tanınır. Cura, Yörük halk çalgılarından biridir. Akdeniz ozanları tarafından çoklukla kullanılan bu çalgının uzunluğu 55-60 cm kadardır ve bağlamaailesinin en küçük çalgısıdır. Cura genellikle altı, beş, dört ya da üç tellidir.
İki telli curalar da vardır. Bu curaların alt teli “la”, üst teli “re” sesine ayarlanmıştır. Curaların tekne derinlikleri ile göğüs genişlikleri 15 cm dolayındadır. Sap uzunlukları ise 40 cm kadardır. Sapın ucundaki burgu denen anahtarlarla çalgı akort edilir. Dört telli curalarda üstteki tel ahenk telidir. Öbür teller bu ahenk telinin sesine ayarlanır. Sapları kısa olduğu için curalarda az sayıda perde bulunur.
Cura mızrapla ya da tellere parmakla vurularak çalınır. Ama genelde tek başına çalınan bir çalgı değildir. Yaygın olarak öbür sazlarla birlikte çalınır. Bağlamanın bir oktav tizine ayarlanan sesi, öbür sazların içinde belirginleşerek ezgiye hareket ve renk katar. Oyun havalarının kıvrak ve hareketli çalınış biçimine uygun bir çalgıdır. Curalar büyüklüklerine göre değişik adlar alır. Curadan biraz büyük olanlara “cura bağlama” denir.
Sesi curadan daha kalın olan cura bağlama en yaygın kullanılan cura türüdür. “Cura cura” ya da “cura zurna” adıyla bilinen tür ise curadan daha küçüktür ve sevimli görünüşü nedeniyle süs eşyası olarak çokça kullanılır. Çöğür, bir çalgı türü. Günümüzde “kısa sap” olarak anılan, 36 ilâ 42 tekne ölçüleri arasında değişen ve yukarıdan aşağıya la-sol-re düzeni ile çalınan bağlamanın, bağlama ailesi içindeki adı. Çöğürün tanımı ile ilgili süregelen tartışmalar vardır.
Bir tanıma göre çöğür, bağlama ailesinin en kıdemli çalgılarından sayılır. Divan sazı’na yakın büyüklükte, 9 ya da 6 tellidir. Çöğürle seslendirilen dinsel eserler, âyin havaları, semai, nefes gibi tasavvuf müziği eserleri, etkileyici bir hava yaratır. Bir diğer yaklaşıma göre ise, çöğür belli bir sazın adı değildir.
Türkiye’nin çeşitli yerlerinde, çeşitli sazlara çöğür denildiği öne sürülmektedir. Güneyde (Adana, Mersin, Gaziantep, Urfa, Diyarbakır) bozuk’a, on iki telli aşık sazlarına çöğür denilmektedir. Kısa saplı bağlama (yakın zamanda geliştirilmiş bir bağlama türü): Bazen çöğür de denilmekteyse de çöğürün bağlamanın başka bir türü olduğu kanaati yaygındır. Uzun saplı bağlamanın bağlama düzeninde çeşitli zorluklar çıkarması nedeniyle baştaki Sİ ve DO perdeleri kesilerek kısa saplı bağlama oluşturulmuştur.
Tekne boyu genellikle 38 – 42 cm arasında olur. Tel olarak alta iki adet 0,18 ve bir adet ince sırma, ortaya iki adet 0,25, en üste de bir adet 0,18 ve bir adet kalın sırma takılır. Alt teller RE, orta teller SOL, üst teller LA olarak akortlanır. Kısa saplı bağlama sadece bağlama düzeninde çalmak için tasarlanmıştır. Öğrenilmesinin uzun saplı bağlamaya göre daha kolay ve kısa süreli olması, tellerine paralel basışlarda çıkan paralel ezgiler, uzun saplı bağlamada zorluk çıkaran ezgilerin kısa saplı bağlama ile daha rahat çalınabilmesi gibi nedenlerle kullanımı son yıllarda çok artmıştır.
Ancak yöresel tavırların ve misket, fidayda gibi diğer düzenlere uygun ezgilerin ve arabesk parçaların bu bağlama ile çalınamaması veya çalındığında estetik özelliklerini kaybetmesi dolayısıyla icrasının sınırları ve niteliği her zaman tartışma konusu olmuştur. Kısa saplı bağlama en fazla deyiş, semah ve özgün müzik türlerinde gerçek kapasitesini göstermektedir. Tanbura (uzun kol bağlama), Divan sazı (büyük boy bağlama), Meydan sazı (en büyük boy bağlama) bu ailenin diğer üyeleridir.